IK is het persoonlijke, het geheel aan conditioneringen, in woord en gebaar. Het IK omvat de verhalen die wij over onszelf vertellen en de gedragingen die we laten zien. Het IK houdt ons in de waan dat we een afzonderlijke identiteit en persoonlijkheid hebben, los van de ons omringende wereld. De kostprijs daarvan is dat we ons als afgescheiden van de ander ervaren. Het IK wordt door zijn conditioneringen steeds bewogen en geraakt. Dat uit zich in emoties, wat letterlijk bewogen worden betekent. Dit versterkt keer op keer de waan.
MIJ is onze natuurlijke verschijningsvorm als lichaam met zijn natuurlijke gevoelens. Het omvat de natuurlijke driften en instincten. Maar er is ook het gewaarzijn. Door het gewaarzijn belichamen we iets dat groter is dan onszelf. Hoe ik dat moet zien weet ik niet. De verleiding is om daar allerlei mooie woorden aan te geven, maar ik vrees dat dit een valkuil is, waardoor het IK er alsnog mee aan de haal gaat.
Het is mooi genoeg om getuige te kunnen zijn van dit gewaarzijn, het te beleven en te delen. Puur omdat het mij zo goed doet. Ik voel me dan in balans en verbind me met alles om me heen. Niet voortdurend, maar wel steeds makkelijker. Daardoor heb ik zelfs gevoelens van diepe verbondenheid kunnen voelen met een vulkaan op Bali, de Gunung Agung.
Terug op Bali, terug in Sidemen
Afgelopen voorjaar heb ik weer samen met Carin gemediteerd en yoga beoefend met uitzicht op de Gunung Agung. Hier in Sidemen heb ik van Wayan en Ibu Ati de toestemming gekregen om anderen te begeleiden op het pad van meditatie. Het is een opdracht om zo meer mensen deelgenoot te maken van mijn ervaringen en inzichten. Bijzonder voor mij, omdat ik deze, officieuze, toestemming of opdracht juist krijg vanuit de hindoeïstische traditie.
Mitakuye Oyasin
Voor mij kwamen dit voorjaar meerdere ervaringen samen. Niet alleen de meditatie en de rituelen op Bali, maar ook de ontmoeting met de Oglala Lakota in South Dakota, in de persoon van Michael Sierra. Zij kennen het begrip ‘Mitakuye Oyasin’. Dit weerspiegelt het ervaren en weten van onderlinge verbondenheid. Letterlijk betekent het ‘Al mijn verwanten’, waarbij verwanten in de ruimste zin van het woord opgevat dient te worden. We hebben dit kunnen ervaren toen we op de grond van zijn voorouders mochten verblijven in het Pine Ridge Reservaat. Dat was na een eerste ontmoeting, waarin het aftasten was van zijn kant wat voor (wit) vlees hij in de kuip had, voordat hij ons oprecht uitnodigde om te komen kamperen. Dat had ook te maken met mijn eigen oprechtheid, want ik wist dat er met Indianen niet te sollen valt. Bovendien werd later duidelijk dat zijn stam de stam van de Donder is. En als Heyokah, iemand die de wijsheid heeft en onderricht met humor en door tegenposities in te nemen, vertegenwoordigde hij die. De Dondergoden geven je letterlijk en figuurlijk op je donder als je niet eerlijk en oprecht bent.
In mijn kennismaking met Michael wees hij mij op de omringende bomen en hoe zij communiceren met hun omgeving. En hij zei: “De bomen weten dat jij hier bent, ze vinden het goed dat je hier bent.” Toen kon ik het nog niet echt zo voelen. Bij een andere gelegenheid, een meditatieweek in de buurt van Doetinchem, moest ik aan deze opmerking denken terwijl we in stilte stonden te kijken naar een maisveld, omring door bomen. Een mooie, besloten en intieme setting. Ik zei in mijzelf: “De mais weet dat je hier bent en vindt het goed dat je hier bent.” Onmiddellijk werd ik vervuld door een groot gevoel van dankbaarheid. En natuurlijk besef ik ook dat als ik deze ervaring vertel, menigeen gaat twijfelen aan mijn geestesvermogens. Maar nee, het is vooral een andere manier van in het leven staan, waarin je de woorden niet letterlijk neemt en de verbinding met het leven, de natuur heel direct ervaart, zonder tussenkomst van het denkende ego. De manier van ervaren heeft dus vooral te maken met het bewustzijn waarin je verkeert, grofweg op te delen in duaal en non-duaal bewustzijn.
Toen we na de eerste ontmoeting met Michael terugkwamen om daadwerkelijk een week te kamperen, en we opnieuw de zandweg naar de heilige grond van zijn voorouders insloegen, bemerkte ik iets bijzonders. Zonder het hardop te zeggen vroeg ik Carin of zij het ook merkte. Tot mijn aangename verrassing beaamde zij het met een overtuigend “Ja”. Ook haar denken was stilgevallen met het betreden van deze grond!
Terug naar Bali
Eenzelfde ervaring had ik dit voorjaar in Bali. In de buurt van Jatiluwih, bekend om zijn rijstterrassen, logeerden we in een kleine homestay, Kubu d’Ume. De tweede ochtend mediteerde ik in de kamer. Carin was met de buren en de eigenaar in gesprek. Ook toen werd ik verrast door de weldadige stilte die meteen intrad, ook nu de ervaring alsof het denken vanzelf stopte. Na het mediteren sprak ik mijn verwondering hierover uit naar de eigenaar. Die stond hier geenszins van te kijken. Integendeel, hij legde spontaan uit wat deze plek zo bijzonder maakt om te mediteren. Het heeft te maken met de natuurlijke ligging, zoals de bergen en de oceaan. Het is ook niet zomaar dat één van de belangrijkste tempels van Bali, de Pura Batukaru, hier in de buurt ligt.
Dat het zo makkelijk en vanzelfsprekend is om dit soort ervaringen te kunnen delen, maakt het voor mij zo vertrouwd op Bali. Het is voor de Balinezen gemeengoed, het hoort voor hen zo bij het dagelijkse leven. Het is alsof deze spiritualiteit hen in de genen en het bloed zit, zo sterk is dit cultureel verankerd.
Het zal dan ook niet verbazen, denk ik, dat we nu af en toe met een zekere heimwee terug denken aan onze tijd op Bali. En net zo hebben we Michael Sierra en zijn verwanten in onze harten gesloten.
Enige tijd later trof ik bij een sesshin van Zentrum bij ZIN in Vught een gedichtenbundel op het nachtkastje. Ik sloeg het boek open en tot mijn verbazing las ik daar het volgende gedicht van Rutger Kopland, getiteld: Beukenlaan
De gedachte dat deze bomen weten wie ik ben, uit al die mensen deze toevallige man, vrouw, deze ene
Ze komen zo langzaam uit het gazon gaan zo langzaam langs het pad verdwijnen zo langzaam
De gedachte dat deze bomen om mij geven, dat ze op mij wachten, dat ze weten dat ik kom